Kinh dịch ứng dụng trong kinh doanh - Kỳ 1: Nói về Quẻ Càn

Quẻ Càn là quẻ thứ nhất trong Kinh Dịch. Quẻ Càn tượng trưng cho trời, trời là khởi nguồn sáng tạo ra vạn vật. Vì thế, tất cả các hào trong quẻ Càn đều là hào dương, là hình tượng của khí dương.

“Càn: Nguyên, Hanh, Lợi, Trinh’’ là câu mở đầu cho quẻ Càn.“Càn” là tên gọi của quẻ, cũng tức là công năng của trời, là quy tắc của trời. “Nguyên” có hàm nghĩa là to lớn và sự khởi đầu. “Hanh” là thông suốt và thuận tiện. “Lợi” có nghĩa là cát tường, hài hòa. “Trinh” có nghĩa là ngay thẳng và kiên định. Ý nghĩa gốc của câu này là: “Chức năng của trời là gốc rễ vĩ đại sáng tạo ra vạn vật, thông hành không có trở ngại gì, cát tường thuận hòa, ngay thẳng chính trực và kiên định không thay đổi”.

Tiềm long vật dụng

Rồng đang trong thế tiềm phục, không nên dùng.

“Tiềm long vật dụng” là câu rất nổi tiếng.“Tiềm” là trạng thái tiềm tàng. “Long” (rồng) trong truyền thuyết là một loại động vật thần bí và luôn được đặt ở vị trí tối cao trong thời Trung Quốc cổ đại. Nó có thể tồn tại theo ba cách là: Ẩn mình dưới biển sâu, đi lại trên mặt đất và bay lượn trên không trung. Người viết Kinh Dịch muốn lấy hình ảnh con rồng để tượng trưng cho những bậc vĩ nhân. “Vật dụng” có nghĩa là không nên dùng.

Ý nghĩa của câu này là: “Rồng đang trong thế tiềm phục, không nên dùng.”

Như vậy, “Long” (rồng) tượng trưng cho bậc vĩ nhân, tại sao lại tạm thời không nên sử dụng? Lý do rất đơn giản, bởi vì họ chỉ là một con rồng đang tiềm phục, vẫn chưa có cơ hội để thể hiện tài năng, hoặc khả năng của họ chưa đủ độ chín, cần phải có thời gian rèn luyện và nâng cao. Lúc này, nếu mù quáng liều lĩnh, vội vàng thể hiện, thì không những dễ dàng phạm sai lầm mà thậm chí còn có thể vì điều đó mà gục ngã hoàn toàn.

Thẩm Cường là một chàng thanh niên rất thông minh, tư duy lanh lẹ, anh tốt nghiệp loại ưu chuyên ngành kinh doanh ở một học viện kinh tế nổi tiếng. Khi mới đi làm, anh rất nhiệt tình và hăng say với công việc. Không đến ba tháng sau, đúng dịp cấp trên của anh – Trưởng phòng tiêu thụ - gặp khó khăn, Tổng giám đốc Ngô đã gửi cho anh một thông báo, đại ý là hy vọng với vai trò là người đứng đầu, anh sẽ thành lập một nhóm kinh doanh độc lập, chuyên tiêu thụ một loại sản phẩm mới của công ty. Ngay sau đó, anh vừa đưa ra một bản kế hoạch phát triển thị trường chi tiết, vừa nhấn mạnh rằng nếu công ty không chấp nhận ý kiến của anh thì anh sẽ thôi việc.

Sau khi hiệp thương với Ban giám đốc, Tổng giám đốc đã phê chuẩn yêu cầu của anh. Sau khi nhóm kinh doanh được thành lập, Thẩm Cường lập tức bắt tay vào công việc với quyết tâm cao nhất. Nhưng sau hai tháng, nhóm kinh doanh của anh gặp phải một vấn đề nghiêm trọng: Không những thành tích kinh doanh giảm thấp một cách báo động mà nhân viên trong nhóm cũng thể hiện là những nhân viên kém năng lực. Một nhân viên trong nhóm than thở: “Nếu nỗ lực mà có thể đạt được kết quả tương ứng thì gian khổ mấy cũng không hề gì, nhưng cả ngày làm việc như không làm, ai có thể chịu được đây?”

Rất nhanh chóng, nhóm kinh doanh của Thẩm Cường giải tán. Và tất nhiên, với kết quả không hay này, Thẩm Cường đã bị đả kích kịch liệt. Nhiệt huyết ngày nào của chàng trai trẻ giờ chỉ là nỗi chán nản, thậm chí liên tục sau đó anh gửi đơn xin thôi việc, nhưng đều bị Tổng giám đốc từ chối. Tổng giám đốc đã nói với Thẩm Cường: “Vấp ngã ở đâu thì hãy đứng lên ở chính nơi đó”.

Trong thực tế, khi mới vào thương trường, có rất nhiều thanh niên giống như Thẩm Cường, vội vàng tìm cơ hội để thể hiện bản thân. Nhưng, thực tế cuộc sống và kiến thức trong sách vở luôn có khoảng cách rất lớn, mù quáng và kích động cuối cùng cũng chỉ gặp phải những thất bại mà thôi.

Kinh Dịch nói với chúng ta rằng: Khi mới bước vào thương trường, nên chăm chỉ học tập từ thực tế, không ngừng nâng cao năng lực và tu dưỡng phẩm chất đạo đức của bản thân, để tạo nền móng kiên cố cho việc phát triển sự nghiệp trong tương lai

Lời khuyên thứ nhất: Khi năng lực chưa đủ độ chín, tuyệt đối không nên liều lĩnh, mù quáng, vội vàng mong thành công

Hiện long tại điền lợi kiến đại nhân

Rồng xuất hiện trên mặt đất, sẽ có lợi khi gặp người có địa vị, có đức hạnh.

“Hiện” là xuất hiện. “Long” là người tài hoa. “Điền” là chỉ mặt đất, mặt ruộng, “tại điền” là trên mặt đất, mặt ruộng. “Lợi” là chỉ phù hợp. “Kiến” là bái kiến. “Đại nhân” là chỉ người có địa vị, có đức hạnh.

Ý nghĩa của câu nói này là: “Rồng xuất hiện trên mặt đất, sẽ có lợi khi gặp người có địa vị, có đức hạnh”.

Lúc này, “rồng” đã xuất hiện trên mặt đất, không còn là “tiềm long” nữa, điều này nói rằng năng lực và phẩm chất đạo đức của người tài hoa đã được mọi người nhận ra. Đến được trình độ này, điều quan trọng nhất là có được cơ hội để có thể phát triển tài năng và từng bước thực hiện tham vọng của bản thân. Nhưng, nếu không có cơ hội để thể hiện thì năng lực và phẩm chất đạo đức cũng chỉ là việc vô ích. Do đó, trong giai đoạn này, tìm kiếm cơ hội là điều rất quan trọng, nếu không có cơ hội thì phải phát huy tính sáng tạo, tự mình tạo dựng cơ hội cho mình

Muốn tạo dựng cơ hội, đầu tiên phải biết cơ hội nằm ở đâu? Cơ hội nằm ở chỗ “đại nhân”. “Đại nhân” là người nắm giữ tất cả các loại vốn và cơ hội việc làm. Nếu đạt được sự công nhận và khen thưởng của họ, cơ hội tất sẽ đến. Do đó, phương pháp tối nhất để tạo dựng cơ hội là bái kiến “đại nhân”.

Tốt nghiệp đại học chưa đầy ba năm, Vương Hiểu Lối đã trở thành Phó tổng giám đốc của một doanh nghiệp liên doanh y dược. Thành công của chị khiến bạn bè cùng khóa ai ai cũng thán phục và ngưỡng mộ. Đương nhiên, mọi người đều mong muốn có dịp được nghe chị chia sẻ những kinh nghiệm thành công của mình.

Trong một dịp gặp mặt và chia sẻ với bạn bè, Vương Hiểu Lối đã nói: “Kinh nghiệm của tôi rất đơn giản, đó là tôi không tin vào câu “Hữu xạ tự nhiên hương”. Nghĩa là, khi bạn có năng lực và tự tin vào năng lực đó, bạn không nên cho rằng cấp trên có thể nhìn thấy được, mà nên tìm kiếm cơ hội để thể hiện năng lực đó với lãnh đạo. Cần ghi nhớ rằng, chỉ khi lãnh đạo nhìn thấy được năng lực của bạn, khi đó bạn mới có thể có cơ hội”.

Đúng như Vương Hiểu Lối nói, đợi đến khi lãnh đạo chủ động quan tâm tới bạn là điều không thể, vậy nếu muốn có cơ hội phát huy tài năng thì phải chủ động thể hiện bản thân, thông qua tài năng để thu hút ánh nhìn và sự quan tâm của lãnh đạo

Trong môi trường doanh nghiệp có rất nhiều người có biểu hiện rất ích kỷ, hẹp hòi, thậm chí cho rằng việc thể hiện tài năng với lãnh đạo là một kiểu “thể hiện bản thân”. Đây thực sự là một suy nghĩ sai lầm. Khi thực sự đã đủ năng lực bạn nên chuyển đến một vị trí phù hợp hơn, bởi chỉ có như vậy thì tài năng của bạn mới được tỏa sáng, và đồng thời bạn cũng có những cống hiến có giá trị cho doanh nghiệp của bạn.

Lời khuyên thứ hai: Sau khi đã có đủ năng lực, bạn nhất định phải tìm kiếm cơ hội thể hiện tài năng; nếu không may mắn có cơ hội phù hợp thì bạn phải phát huy tính sáng tạo, tự tạo dựng cơ hội cho chính bản thân mình.

Kháng long hữu hối

Khi rồng bay quá cao, tất định trong lòng sẽ nảy sinh hối hận.

Đây cũng là một câu nổi tiếng. “Kháng” là cao, lớn, cũng có nghĩa là quá mức, quá độ. “Hữu hối” là ăn năn, hối hận. Ý nghĩa của câu nói này là: “Khi rồng bay quá cao, tất trong lòng sẽ nảy sinh hối hận.”

Trong cuộc sống có không ít người có thói xấu là: Không thấy thỏa mãn. Sau khi đạt được địa vị nhất định lại muốn đạt được địa vị cao hơn; sau khi có được sự báo đáp nồng hậu lại muốn được báo đáp nhiều hơn. “Kháng long” như vậy còn là để chỉ người “không biết thỏa mãn”. Nhưng, năng lực và tinh lực của mỗi người đều có hạn, không thể mong muốn phát triển liên tục. Nếu không xem xét đến tình hình của bản thân thì cuối cùng tất sẽ dẫn đến kết cục thảm hại.

Thực tế cuộc sống có nhiều người như vậy, họ “chỉ biết tiến mà không biết lùi, biết tồn tại mà không biết diệt vong, biết được mà không biết mất”, và họ đều là những người không thể đạt được kết cục viên mãn.

Mùa xuân năm 2008, Trương Hằng bắt đầu đảm nhiệm vị trí Trưởng phòng Kinh doanh của một công ty thực phẩm nổi tiếng tại Trung Quốc. Kinh nghiệm kinh doanh thành công hơn 10 năm đã giúp Trương Hằng rất tự tin và ung dung với vị trí công tác mới. Đến cuối năm 2008, Trương Hằng không những đã hoàn thành mục tiêu kế hoạch đề ra đầu năm của công ty mà còn tạo ra kỳ tích khi đưa thành tích kinh doanh của công ty tăng năm lần so với cùng kỳ

Nhưng, chính những thành công đó đã khiến Trương Hằng nhanh chóng cảm thấy hết hứng thú với vị trí Trưởng phòng Kinh doanh, anh hy vọng tới một vị trí có nhiều thách thức cao hơn – Phó giám đốc phụ trách kinh doanh. Mặc dù Trương Hằng có nhiều hiểu biết và trải nghiệm sâu sắc về thị trường, nhưng những kiến thức và kinh nghiệm tổ chức của hai vị trí Trưởng phòng và Phó giám đốc phụ trách kinh doanh có rất nhiều khoảng cách. Tuy nhiên, Trương Hằng chưa suy tính hết những điều đó, anh bị thành công làm u mê đầu óc và hoàn toàn quên đi năng lực của bản thân.

Sau một khoảng thời gian đấu tranh, cuối cùng Trương Hằng cũng ngồi được vào vị trí Phó giám đốc phụ trách kinh doanh. Nhưng rất nhanh sau đó, anh lâm vào hoàn cảnh khó khăn vì việc đào tạo quản lý kinh doanh của hệ thống có nhiều sai sót. Nửa năm sau, anh hầu như không có thành tích gì để nói…

Cuối cùng, Trương Hằng lựa chọn giải pháp thôi việc, bởi anh không còn cách gì để lấy lại nhiệt huyết với công việc sau khi đã phải chịu những tổn thất nghiêm trọng trong kinh doanh.

“Kháng” còn có một tầng ý nghĩa khác là tự kiêu, tự mãn, đó là một kiểu trạng thái sinh ra do quá tự tin về năng lực của bản thân. Rất nhiều người sau khi được trọng dụng hoặc đạt được những thành tích nhất định, đều có thể sinh ra kiểu trạng thái tâm lý tương tự như vậy. “Kiêu ngạo khiến con người lạc hậu” – đây là câu nói muôn đời đúng. Khi một người có biểu hiện kiêu ngạo, tự mãn, những người xung quanh dần dần rời xa người đó, còn bản thân người đó lại không có ý thức cầu tiến, do đó “lạc hậu” là điều tất nhiên

Bắt đầu từ tháng 8 năm 2009, biểu hiện của Đường Nhất Trạch càng ngày càng khiến người khác không thể chấp nhận được. Nhất cử nhất động của anh ta đều muốn thể hiện với mọi người rằng: Tôi là một giảng viên thành công! Không chỉ dừng lại ở đó, anh ta còn luôn thể hiện rằng: Các anh chị đều kém thành công! Hãy nhìn tôi mà học tập, các anh chị sẽ thành công hơn đó!

Tóm lại, ở bất cứ đâu anh ta cũng cho rằng mình là một “đại sư”, không quên thể hiện giá trị và địa vị của bản thân để mọi người biết. Nhưng, các đồng nghiệp quá chán ngán vị “đại sư” này, họ không hề có chút tôn kính nào. Chính vì lẽ đó, mọi người xung quanh dần dần tìm kiếm một giảng viên đứng lớp phù hợp khác.

Có lẽ xung quanh bạn cũng có những đồng nghiệp giống như Đường Nhất Trạch, với bản tính kiêu ngạo, chắc chắn họ sẽ gặp phải kết cục: thất bại từ từ, hối hận dần dần. Do đó, Tượng truyện đã nói: “Kháng long hữu hối, doanh bất khả cữu dã” (Rồng bay cao tới điểm giới hạn có thể sẽ hối hận vì sự sung mãn khó có thể duy trì được lâu), “cực lạc sinh bi” (vui quá hóa buồn).

Lời khuyên thứ ba: Phát triển quá mức và thái độ kiêu ngạo tự mãn chỉ có thể dẫn đến một hậu quả: hối hận bi sầu.

Thiên hành kiện, quân tử dĩ tự cường bất tức

Tượng từ ghi: Sự vận hành của trời khỏe khoắn vững chắc, bậc quân tử phải tự cường

Câu nói này chắc ai cũng biết tường tận, rất nhiều người thích treo nó tại nơi làm việc hay phòng đọc sách của mình.

“Thiên hành kiện” là trời đất vận hành có tính chu kỳ và mạnh mẽ, nếu một ngày nào đó trời đất không vận hành thì có lẽ mọi sự sống trên trái đất đều bị diệt vong. Do đó, tác giả của Tượng truyện (tương truyền đó chính là Khổng Tử) đã nhắc chúng ta nên học tập giống như “trời” vậy.

Vậy chúng ta nên học tập “trời” điều gì? Đó chính là bốn chữ “Tự cường bất tức”.

Trời đất vận hành không cần sự tác động của bất kỳ một ngoại lực nào, hoàn toàn chỉ dựa vào bản thân mình, hơn nữa nó lại vận hành rất mạnh mẽ, có tính chu kỳ tuần hoàn, đúng là “Tự cường bất tức”. Cụm từ “Tự cường bất tức” được chia thành hai bộ phận: một là “tự cường”; hai là “bất tức”.

Từ nhỏ, chúng ta đã được cha mẹ và thầy cô dạy rằng: “Làm người phải biết tự cường”. Tự cường có nghĩa là tự bản thân nỗ lực để đạt được thành công. Bên cạnh tự cường là tự lập – dựa vào khả năng của bản thân để kiếm tìm các cơ hội trong xã hội. Một người sau khi ra nhập thương trường, tự cường được hay không có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Người không có đủ tự cường chỉ luôn lâm vào trạng thái bị động trong công việc, họ không thể tích cực, chủ động tìm kiếm những phương pháp giải quyết khó khăn hợp lý.

Từ nhỏ Lưu Huệ đã được gia đình nuông chiều nên tính cách sinh ra ỷ lại nghiêm trọng, bất kỳ việc gì cũng phải nhờ bố mẹ giải quyết. Càng nghiêm trọng hơn khi Lưu Huệ đem tính cách đó vào trong công việc: Tại văn phòng, Lưu Huệ không hề biết xử lý công việc như thế nào. Mọi người hỏi cô công việc, nhưng cô cũng chỉ biết trả lời: “Tôi không biết nên làm thế nào?” Nếu có phân công cho cô một công việc hay một nhiệm vụ gì, cô cũng chỉ biết ngồi trên ghế trong văn phòng chờ đợi, và chỉ có thể trả lời cấp trên rất rõ ràng như sau: “Không có chỉ đạo, tôi làm sao biết xử lý công việc như thế nào?” Cô thường bắt đầu công việc với thái độ không nhanh không chậm. Nhưng đến khi gặp khó khăn, cô liền nhanh chóng tìm đến cấp trên và đồng nghiệp để nhờ giúp đỡ. Cuối cùng, hầu hết những công việc mà cô phụ trách lại do người khác giải quyết và hoàn thành giúp cô.

Lưu Huệ thuộc nhóm những người không thể tự lập, càng không thể tự cường. Cuối cùng, cấp trên của cô không thể chịu đựng nổi, buộc phải gửi đơn đề nghị cho cô thôi việc tại văn phòng.

Đương nhiên, có rất nhiều người thuộc nhóm người tự cường, tích cực chủ động phấn đấu, tìm kiếm những thành công mới trong sự nghiệp. Nhưng, trong đó có một số người lại không duy trì được như vậy, sau thành công sẽ vấp phải giai đoạn tự kiêu, tự mãn. Có được tinh thần tự cường tại một thời điểm là không khó, nhưng cái khó là phải duy trì được tinh thần ấy cả cuộc đời. Chúng ta có thể bắt gặp rất nhiều người khi còn trẻ đã đạt được những thành tích khiến mọi người phải tôn vinh, nhưng sau đó họ nhanh chóng ngủ quên trong chiến thắng mà không có tư tưởng phấn đấu vươn lên, khiến cho tương lai tươi sáng huy hoàng bỗng chốc bị dừng lại.

Đương nhiên, có rất nhiều người thuộc nhóm người tự cường, tích cực chủ động phấn đấu, tìm kiếm những thành công mới trong sự nghiệp. Nhưng, trong đó có một số người lại không duy trì được như vậy, sau thành công sẽ vấp phải giai đoạn tự kiêu, tự mãn. Có được tinh thần tự cường tại một thời điểm là không khó, nhưng cái khó là phải duy trì được tinh thần ấy cả cuộc đời. Chúng ta có thể bắt gặp rất nhiều người khi còn trẻ đã đạt được những thành tích khiến mọi người phải tôn vinh, nhưng sau đó họ nhanh chóng ngủ quên trong chiến thắng mà không có tư tưởng phấn đấu vươn lên, khiến cho tương lai tươi sáng huy hoàng bỗng chốc bị dừng lại.

Giang Hoa vốn là anh tài của Phòng Kinh doanh trực thuộc công ty. Tài năng của anh được khẳng định xuất sắc trong công việc, anh đã xây dựng và duy trì mối quan hệ hợp tác, hữu nghị với rất nhiều khách hàng lớn. Năm 2008, công ty đã bổ nhiệm anh làm Phó phòng phụ trách kinh doanh. Trên cương vị mới này, anh cũng thể hiện là một lãnh đạo có tài. Nhưng, từ đầu năm 2009, tình hình công việc và thái độ làm việc của anh ngày càng xấu đi. Đến hôm nay, anh đã trở thành một nhân viên có vị trí đơn giản nhất công ty. Không vì anh là một trong những nhân viên lâu năm của công ty thì có lẽ anh cũng đã sớm bị đào thải.

Lời khuyên thứ tư: Làm người nhất định phải tự cường, điều quan trọng nhất là phải tự cường suốt cả cuộc đời và sự nghiệp của bản thân. Xét từ góc độ thành công của những người làm kinh doanh việc tự cường nhất thời chỉ là việc vô ích mà thôi

Nguồn bài viết: Kinh dịch ứng dụng trong kinh doanh - Thiệu Vĩ